Toilet Handicap Design การออกแบบห้องน้ำ และประตูอัตโนมัติสำหรับผู้พิการ

การออกแบบสำหรับผู้พิการ ถือเป็นการออกแบบ Universal Design ที่ควรให้ความสนใจและออกแบบให้ใช้งานได้จริงอย่างแพร่หลาย เพื่ออำนวยความสะดวกให้พวกเขาใช้ชีวิตได้ง่ายท่ามกลางความหลากหลาย

หนึ่งในนั้นคือการออกแบบประตูห้องน้ำอัตโนมัติที่ต้องให้ความสำคัญไม่แพ้ส่วนอื่นเลย เนื่องจากห้องน้ำเป็นสถานที่ที่พวกเขาใช้งานบ่อยมากในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะอยู่ในบ้าน หรือสถานที่สาธารณะอย่าง ห้างสรรพสินค้า หรือสวนสาธารณะก็ตาม

Door Studio จึงจะพาทุกคนไปทำความเข้าใจการออกแบบห้องน้ำเพื่อผู้พิการ โดยเฉพาะการทำความเข้าใจระบบและการทำงานของประตูอัตโนมัติที่จะช่วยให้พวกเขาใช้ชีวิตได้ง่ายขึ้น

ข้อควรรู้ ในการออกแบบห้องน้ำอัตโนมัติสำหรับผู้พิการ

ห้องน้ำสำหรับผู้ใช้รถเข็นต้องมีที่ว่างขั้นต่ำเพื่อใช้สำหรับการหมุนตัวเป็นพื้นที่รูปวงกลมมีเส้นผ่านศูนย์กลางไม่น้อยกว่า 1500 มม. โดยไม่มีสิ่งอื่นกีดขวางนอกจากราวจับ ที่แขวนกระดาษชำระ และใต้อ่างล้างหน้าควรมีพื้นที่ว่างสำหรับเท้าและเข่าที่สามารถอยู่ในที่ว่างนี้ได้

โถส้วมสำหรับผู้พิการที่ใช้รถเข็น

โถส้วมควรมีผนังอยู่ด้านหลังโดยกึ่งกลางของโถส้วมต้องอยู่ห่างจากผนังด้านข้างไม่น้อยกว่า 450 มม. ที่นั่งของส้วมต้องสูงจากพื้นไม่น้อยกว่า 450 มม. แต่ไม่เกิน 500 มม.

สำหรับผู้ใช้รถเข็น ควรวางโถส้วมให้เป็นลักษณะที่สามารถเทียบรถเข็นด้านข้างแล้วยกตัวขึ้นนั่งบนชักโครกได้เลย กรณีโถส้วมติดตั้งอยู่กึ่งกลาง ควรห่างจากผนังด้านข้างไม่เกิน 500 มม. ต้องมีราวจับที่อยู่บนผนังด้านข้าง ยาวไม่น้อยกว่า 1000 มม. และอยู่ห่างจากผนังด้านหลังไม่เกิน 300 มม. 

ที่แขวนกระดาษชำระ หรือสายฉีดชำระ 

ควรติดตั้งอยู่ในระดับความสูงระหว่าง 550 มม. ถึง 1200 มม. โดยห่างจากแนวขอบด้านหน้าของโถส้วมระหว่าง 180 มม. ถึง 230 มม. 

ราวจับ

ด้านข้างโถส้วมด้านที่ไม่ชิดผนังให้มีราวจับติดผนังแบบพับเก็บได้ในแนวราบเมื่อกางออกให้มีระบบล็อกที่ให้ผู้พิการหรือทุพพลภาพและคนชราสามารถปลดล็อกได้ง่าย มีระยะท่างจากขอบของโถส้วมไม่น้อยกว่า 150 มิลลิมตร แต่ไม่เกิน 200 มิลลิมตร และมีความยาวไม่น้อยกว่า 550 มิลลิเมตร 

ส่วนราวจับบนผนังด้านหลังต้องยาวไม่น้อยกว่า 600 มม. และอยู่กึ่งกลางของโถส้วม สำหรับผู้สูงอายุหรือผู้อ่อนแรงที่ต้องใช้การพยุงตัว ต้องใช้ราวจับชนิดพับเก็บได้ เพื่อไม่ให้กีดขวางการใช้งานของผู้พิการอีกด้วย และต้องมีราวจับเพื่อนำไปสู่สุขภัณฑ์อื่น ๆ ภายในห้องส้วม มีความสูงจากพื้นไม่น้อยกว่า 800 มิลลิเมตร แต่ไม่เกิน 900 มิลลิเมตร

อ่างล้างมือในห้องน้ำผู้พิการ

อ่างล้างมือต้องมีลักษณะ ดังต่อไปนี้

1) ใต้อ่างล้างมือด้านที่ติดผนังไปจนถึงขอบอ่างเป็นที่ว่างเพื่อให้เก้าอี้ล้อสามารถสอดเข้าไปได้ โดยขอบอ่างอยู่ห่างจากผนังไม่น้อยกว่า 450 มิลลิเมตร และต้องอยู่ในตำแหน่งที่ผู้พิการหรือทุพพลภาพและคนชราเข้าประชิดได้โดยไม่มีสิ่งกีดขวาง

2) มีความสูงจากพื้นถึงขอบบนของอ่างไม่น้อยกว่า 750 มิลลิมตร แต่ไม่เกิน 800 มิลลิเมตร และมีราวจับในแนวนอนแบบพับเก็บได้ในแนวดิ่งทั้งสองข้างของอ่าง

3) ก๊อกน้ำเป็นชนิดก้านโยกหรือก้านกดหรือก้านหมุนหรือระบบอัตโนมัติ

พื้นห้องน้ำผู้พิการ

ต้องมีระดับเสมอกับพื้นภายนอก ถ้าเป็นพื้นต่างระดับต้องมีลักษณะเป็นทางลาดที่ไม่ชันจนเกินไป และวัสดุปูพื้นห้องส้วมต้องไม่ลื่น ต้องมีความลาดเอียงเพียงพอไปยังช่องระบายน้ำทิ้งเพื่อที่จะไม่ให้มีน้ำขังบนพื้น

ประตูห้องน้ำสำหรับผู้พิการที่ใช้รถเข็น

ควรเป็นบานเลื่อนหรือบานเปิดออก กรณีเป็นบานเปิดออก ต้องมีราวจับในแนวนอนที่ฝั่งบานประตูด้านใน เพื่อให้ผู้พิการสามารถปิดประตูได้ ประตูของห้องน้ำต้องเป็นแบบบานเปิดออกสู่ภายนอกโดยต้องเปิดค้างได้ไม่น้อยกว่า 90 องศา หรือเป็นแบบบานเลื่อน และมีสัญลักษณ์รูปผู้พิการติดไว้ที่ประตูด้านหน้าห้องน้ำ

ในกรณีที่จำเป็นต้องใช้บานเปิดเข้าข้างใน และเข้ามาในเขตที่ว่างที่กล่าวข้างต้น จะต้องมีพื้นที่ว่างเหลือเพียงพอที่จะทำให้สามารถเบี่ยงตัวและหมุนรถเข็นเพื่อปิดหรือเปิดประตูได้

ระบบรักษาความปลอดภัยแก่ห้องน้ำผู้พิการและผู้สูงอายุ

ติดตั้งระบบสัญญาณแสงและสัญญาณเสียงให้ผู้ที่อยู่ภายนอกแจ้งภัยแก่ผู้พิการหรือทุพพลภาพ และคนชรา เพื่อให้สามารถแจ้งเหตุหรือเรียกหาผู้ช่วยในกรณีที่เกิดเหตุฉุกเฉินไว้ในห้องส้วมโดยมีปุ่มกดหรือปุ่มสัมผัสให้สัญญาณทำงานซึ่งติดตั้งอยู่ในตำแหน่งที่ผู้พิการหรือทุพพลภาพ และคนชราสามารถใช้งานได้สะดวก

ระบบประตูห้องน้ำผู้พิการอัตโนมัติและระบบรักษาความปลอดภัยจาก Door Studio

ประตูอัตโนมัติที่ติดตั้งอุปกรณ์เสริมสำหรับผู้พิการ รวมถึงระบบไร้สัมผัสเพื่อลดโอกาสการติดเชื้อโรคจากสิ่งสกปรกต่างๆ ในห้องน้ำ ด้วยอุปกรณ์เสริม ดังนี้

Hygienic Touchless สวิทช์ไร้สัมผัสเพื่อผู้ทุพพลภาพ ใช้งานง่าย ด้วยระบบตรวจจับอัจฉริยะ

Magic Switch

เพียงแค่โบกมือหน้าสวิทช์ โดยไม่ต้องสัมผัส Sensor จะตรวจจับการเคลื่อนไหวและสั่งงานประตูให้เปิดอัตโนมัติ และไม่ต้องเดินสายไฟ ตัวระบบทำงานง่ายด้วยสัญญาณ Infrared รองรับระยะห่างได้มากถึง 30 ซม. ลดการสัมผัส รักษาความสะอาด สร้างความสะดวกสบายและความรวดเร็ว

Handicap Magic Switch (Vertical/ Horizontal)

Auto Handicap Toilet Door ด้วยสวิทช์ไร้สัมผัสและระบบเซนเซอร์ช่วยป้องกันประตูหนีบ หรือการสะดุดล้มด้วยประตูอัตโนมัติสำหรับผู้ใช้งานรถเข็น เด็ก และผู้สูงอายุ ประกอบไปด้วยระบบ Automatic และระบบ Manual ที่สามารถปรับการใช้งานได้เอง โดยการใช้แรงเปิดประตูเพียงเล็กน้อย และประตูจะปิดอย่างช้าๆ ใช้งานง่าย ปลอดภัยหมดกังวลเรื่องการโดนหนีบ

โดยระบบอัตโนมัติจะอาศัยการใช้เซนเซอร์เพื่อตรวจจับบุคคลในการเปิด-ปิดประตู เมื่อเข้าไปใช้งานห้องน้ำ ประตูจะค่อยๆ ปิดอัตโนมัติ และเมื่อต้องการออกจากห้องน้ำ เพียงแค่โบกอวัยวะส่วนใดก็ตามบริเวณเซ็นเซอร์ประตูจะเปิดอัตโนมัติ

หลังจากผู้ใช้งานโบกไปที่ปุ่ม LOCK ประตูห้องน้ำจะทำการล็อคอัตโนมัติและมีไฟ แจ้งเตือนคำว่า “OCCUPIED” ที่ภายนอก เพื่อแจ้งเตือนบุคคลภายนอกว่ามีผู้ใช้งานอยู่ ณ ขณะนั้น และเมื่อทำภารกิจส่วนตัวเสร็จเรียบร้อย ให้โบกหน้าปุ่ม UNLOCK สวิตช์ ประตูจะเปิดอีกครั้ง และปิดตัวลงเมื่อออกมาจากห้องน้ำ

2) Emergency Operation ปุ่มฉุกเฉิน เพื่อความปลอดภัยเหนือชั้นสำหรับผู้พิการ

Emergency Stop Button

สวิตซ์ฉุกเฉิน (ทั่วไปเรียกว่าสวิตช์หัวเห็ด) มีขนาดหัวใหญ่กว่าสวิตซ์แบบธรรมดา นิยมใช้ในโรงงานอุตสาหกรรม ใช้หยุดเครื่องจักรต่างๆ หรือ ใช้แจ้งเตือนในห้างสรรพสินค้า เมื่อจำเป็นต้องหยุดการทำงานของประตูเพื่อความปลอดภัย และทันทีที่กดปุ่ม Emergency Switch เครื่องจักรทุกอย่างจะหยุดการทำงานทันที เพื่อปัองกันการเกิดอุบัติเหตุ

Emergency Break Glass Switch

Break Glass อุปกรณ์เสริมประตูอัตโนมัติ (Accessory Door) เพื่อใช้ออกจากพื้นที่ในกรณีฉุกเฉิน โดยอุปกรณ์จะทำการตัดไฟระบบ Access Control คลายกลอนไฟฟ้า (Electric Lock) ประตูอัตโนมัติกลับไปเป็นระบบ Manual โดยใช้มือเปิดแผ่นกระจก หรือ พลาสติก ของ Break Glass จะมีความบางเป็นพิเศษ เพื่อกดได้ง่าย กรณีเกิดเหตุฉุกเฉิน ผู้ใช้สามารถเปิดประตูออกจากพื้นที่ได้โดยทันที

คุณสมบัติของ Break Glass

• แผ่นกดเป็น กระจก หรือ พลาสติก

• สามารถ Reset ระบบได้ด้วยกุญแจ ไม่ต้องทำลายกระจก

• ตัวกล่องเป็นสีเขียว หรือสีแดง ทำให้มองเห็นได้ชัดเจน

• ฝาครอบเป็นพลาสติกใส เพื่อลดการกดโดยพลการ (ควรกดเฉพาะเวลาฉุกเฉินเท่านั้น)

Emergency Switch 

สวิตช์ที่ติดตั้งด้านในเพื่อใช้แจ้งเตือนบุคคลภายนอกในกรณีที่ผู้ใช้งานห้องน้ำต้องการความช่วยเหลือ

3) Disabled Toilet Alarm ระบบแจ้งตือนในยามฉุกเฉิน

ระบบแจ้งเตือนเมื่อเกิดเหตุไม่คาดฝันในห้องน้ำ เช่น เมื่อประตูขัดข้องจากไฟฟ้าลัดวงจร หรือเมื่อกดปุ่มสวิทช์ฉุกเฉิน อุปกรณ์ก็จะทำการส่งเสียงแจ้งเตือนให้บุคคลภายนอกสามารถเข้ามาช่วยเหลือผู้ที่ใช้งานห้องน้ำได้

4) Microcell Safety Sensor ตาแมวป้องกันประตูหนีบ 

ระบบสำรองป้องกันประตูหนีบ ด้วย Microcell Safety Sensor หรือ ตาแมว เมื่อผู้ใช้งานหยุดอยู่ระหว่างกลางธรณีประตูอุปกรณ์ชนิดนี้จะตอบสนองให้เปิดประตูเพื่อป้องกันการเลื่อนปิดที่อาจก่อให้เกิดอุบัติเหตุได้ โดย Safety Sensor ที่อยู่สูงจากพื้น 50 ซม. จะทำงานหน่วงประตูให้เปิดค้างไว้ เหมาะสำหรับผู้ที่มีปัญหาในการเคลื่อนไหว และเป็นตัวช่วยป้องกันผู้ใช้งานรถเข็นได้ดี

5) DV Sensor (Optional)

เซนเซอร์ของ Door Studio มีอยู่ 3 ประเภท ได้แก่

• Microwave Sensor มีคุณสมบัติในการจับวัตถุที่เคลื่อนผ่านในรัศมีวงกลมตรวจจับบริเวณกว้างโดยใช้สัญญาณไมโครเวฟ ระบบตอบสนองไว ทนต่ออุณหภูมิและความชื้น เหมาะสำหรับพื้นที่สัญจรคับคั่ง ประตูทางเข้าอาคาร

• Infrared Sensor ระบบอินฟราเรด ใช้การตรวจจับอุณหภูมิในการทำงาน ตรวจจับบริเวณพื้นที่จำกัด เพื่อจำกัดปริมาณคนเข้า-ออก เหมาะสำหรับพื้นที่ส่วนบุคคล 

• Multi Sensor เป็นเซนเซอร์ที่รวมการทำงานของ Microwave Sensor และ Infrared Sensor เข้าด้วยกัน ใช้เพิ่มความปลอดภัยให้กับระบบประตูอัตโนมัติ โดยมีระบบตรวจจับ 2 ชั้น ป้องกันอุบัติเหตุประตูหนี สามารถปรับระยะความกว้าง ความสูงของ Sensor ได้ ทำให้เซนเซอร์ตอบสนองรวดเร็วและปลอดภัย

นอกจากนี้ยังสามาถใช้ประตูกึ่งอัตโนมัติ หรือ Semi Autodoor อย่าง GSC Series ในห้องน้ำผู้พิการหรือผู้สูงอายุก็ได้ ซึ่งเป็นการปิดประตูแบบนุ่มนวล ป้องกันการหนีบ โดยไม่ต้องพึ่งระบบไฟฟ้าก็เป็นอีกการออกแบบที่สามารถใช้กับผู้พิการและผู้สูงอายุ รวมถึงบุคคลทั่วไปได้อย่างดี แถมมีดีไซน์ที่สวยงามอีกด้วย

ตามกฎสิ่งอำนวยความสะดวกผู้พิการคนชรา ได้มีข้อกำหนดเกี่ยวกับห้องน้ำว่าต้องจัดให้มีจัดให้มีห้องส้วมสำหรับบุคคลทั่ไปต้องจัดให้มีห้องส้วมสำหรับผู้พิการหรือทุพพลภาพ และคนชราเข้าใช้ได้อย่างน้อย 1 ห้องในห้องส้วมนั้นหรือจะจัดแยกออกมาอยู่ในบริเวณเดียวกันกับห้องส้วมสำหรับบุคคลทั่วไปก็ได้ ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นการออกแบบเพื่ออำนวยความสะดวก และเป็นการออกแบบ Universal Design ที่ทุกคนควรให้ความสำคัญ